Archimedes
Archimedes, jeden z najświetniejszych przedstawicieli "złotego okresu" matematyki greckiej, żył w latach 287-212 p.n.e. W opisach jego życia szczegóły historyczne wiążą się z legendami opromieniającymi piękną postać mędrca, który dla starożytnych był wcieleniem gorącego umiłowania ojczyzny i poświęcenia dla jej dobra wszystkich twórczych wysiłków.
Czas jakiś bawił Archimedes w Aleksandrii, głównym ośrodku, ówczesnej wiedzy, następnie wrócił do Syrakuz, stolicy Wielkiej Grecji, którą stanowiły kolonie doryckie obejmujące dzisiejszą Sycylię i południową Italię. Tu - nie tracąc kontaktu z uczonymi aleksandryjskimi - spędził Archimedes resztę życia poświęconego nauce.
Podczas drugiej wojny punickiej cały swój geniusz twórczy i wynalazki techniczne poświęcił Archimedes obronie miasta rodzinnego, które wskutek tęgo stało się twierdzą niezdobytą; dopiero chytry wybieg Marcellusa spowodował zdobycie Syrakuz. Jak bardzo cenił Marcellus mędrca, obrońcę wrogiego mu miasta, świadczy rozkaz wydany do żołnierzy, którego celem była ochrona życia Archimedesa. Niestety jednak wielki matematyk został przez nieznającego go żołdaka rzymskiego zabity w chwili, gdy - jak mówi legenda - rysował na piasku jakieś figury geometryczne. Marcellus, by uczcić pamięć uczonego, kazał ozdobić grób jego pomnikiem z rzeźbą wyobrażającą kulę wpisaną w walec. Nagrobek ten odnowił Cicero w 75r.p.n.e., gdy był kwestorem na Sycylii.
Badania Archimedesa zaznaczają nowy okres w historii, matematyki i zdumiewają nas bogactwem treści. On pierwszy w rozprawie Psammiłes - "Liczypiasek" - usiłuje zwalczyć niechęć Greków do rachowania wielkimi liczbami i wykazuje, że można je traktować analogicznie jak inne liczby ciągu naturalnego; podaje przy tym niezwykle ciekawy sposób pisania takich liczb.
W pracach poświęconych geometrii zajmował się obliczaniem powierzchni figur ograniczonych liniami krzywymi oraz własnościami brył obrotowych.
W rozprawie poświęconej pomiarom koła wniknął autor tak głęboko w istotę omawianego problemu, że do jego badań w tej dziedzinie przez długi czas niewiele nowego dodać zdołano.
Zajmował się wielościanami półforemnymi, tj. takimi, jakich ściany są wielokątami foremnymi, ale różnego rodzaju. Ustalił, że takich brył istnieję 13.
Niemniej doniosłe są odkrycia Archimedesa w dziedzinie mechaniki (pomiary objętości ciał o kształtach nieregularnych, prawo dźwigni, strata na ciężarze ciał zanurzonych w cieczy, czyli tzw. prawo Archimedesa, i w. in.).
Podziw budzi w nas ta głęboka wszechstronność genialnego umysłu, którego zdobycze w dziedzinie nauk ścisłych wzniosły wiedzę grecką na poziom tak wysoki. Archimedes wytknął sobie jako główny cel wprowadzenie nierozważanych przed nim problemów, których trudności pokonywał tworząc nowe oryginalne metody badania; dzięki temu stał się twórcą szerokich, poprzednio nieosiągalnych horyzontów myśli.
Dorobek naukowy Archimedesa był wielokrotnie badany, komentowany i popularyzowany przez wielu badaczy różnych unarodów. Pierwsze wydanie w tekście greckim: Bazylea 1544. Najlepsze - J.L.Heiberg: Archimedis Opera Omnia.