Eratostenes z Cyreny

Eratostenes z Cyreny (ok. 276-194 p.n.e.) był wybitnym greckim matematykiem, geografem, astronomem, historykiem i poetą. Uznawany jest za jednego z najbardziej wszechstronnych uczonych starożytności.

Biografia

  • Urodzenie: ok. 276 p.n.e. w Cyrenie (obecna Libia)
  • Edukacja: Studia w Atenach i Aleksandrii
  • Kariera: Trzeci kierownik Biblioteki Aleksandryjskiej
  • Śmierć: ok. 194 p.n.e. w Aleksandrii

Najważniejsze osiągnięcia

  1. Sito Eratostenesa: Opracował efektywny algorytm do znajdowania liczb pierwszych.
  2. Pomiar obwodu Ziemi: Dokonał niezwykle dokładnego pomiaru obwodu Ziemi, używając jedynie kija i wiedzy o kącie padania promieni słonecznych.
  3. Geografia: Stworzył pierwszą mapę świata uwzględniającą linie równoleżników i południków.
  4. Chronologia: Opracował system datowania wydarzeń historycznych oparty na Olimpiadach.
  5. Astronomia: Obliczył nachylenie ekliptyki Ziemi i stworzył katalog gwiazd.

Wkład w matematykę

Poza słynnym Sitem Eratostenesa, jego wkład w matematykę obejmował:

Pomiar obwodu Ziemi

Jednym z najbardziej imponujących osiągnięć Eratostenesa było obliczenie obwodu Ziemi:

  1. Zauważył, że w dzień przesilenia letniego słońce w Syene (dzisiejszy Asuan) oświetla dno głębokiej studni, co oznacza, że znajduje się dokładnie nad głową.
  2. W tym samym czasie w Aleksandrii słońce tworzyło cień, który wskazywał, że jest odchylone o 7,2° od zenitu.
  3. Znając odległość między tymi miastami (około 5000 stadionów), obliczył, że obwód Ziemi musi wynosić około 250 000 stadionów.
  4. Jego obliczenia dały wynik zaledwie o 2-15% różniący się od rzeczywistego obwodu Ziemi.

Inne odkrycia i prace

  • Rok przestępny: Zaproponował dodanie dodatkowego dnia co cztery lata, co stało się podstawą kalendarza juliańskiego.
  • Filologia: Prowadził badania nad językiem i gramatyką grecką.
  • Filozofia: Napisał dzieło o filozofii stoickiej.
  • Olimpiady: Stworzył chronologię zwycięzców olimpijskich.

Wpływ i dziedzictwo

Eratostenes miał ogromny wpływ na rozwój nauki w starożytności:

  • Jego metody geograficzne były używane przez kolejne 1700 lat.
  • Sito Eratostenesa jest nadal używane w teorii liczb i kryptografii.
  • Jego prace przyczyniły się do rozwoju geodezji i kartografii.
  • Był jednym z pierwszych uczonych, którzy stosowali interdyscyplinarne podejście do nauki.

Ciekawostki

  1. Eratostenes był nazywany "Beta" (druga litera alfabetu greckiego), ponieważ uważano, że jest drugi najlepszy w wielu dziedzinach.
  2. Był nauczycielem syna króla Ptolemeusza III.
  3. Pod koniec życia stracił wzrok, co podobno doprowadziło go do samobójstwa przez zagłodzenie.
  4. Krater na Księżycu został nazwany jego imieniem.

Podsumowanie

Eratostenes z Cyreny był jednym z najbardziej wszechstronnych uczonych starożytności. Jego prace w dziedzinie matematyki, geografii, astronomii i chronologii miały trwały wpływ na rozwój nauki. Jego metody i odkrycia, takie jak Sito Eratostenesa czy pomiar obwodu Ziemi, do dziś zadziwiają swoją precyzją i innowacyjnością.